به گزارش ایرنا از پایگاه‌ اطلاع‌رسانی بانك مركزی، پاشایی‌فام مدیرعامل بانك سپه در مصاحبه‌‌ای در توضیح دلایل اضافه برداشت بانكها از بانك مركزی، به موارد متعددی از جمله وجود ظرفیت‌های خالی در اقتصاد كشور، مطالبات غیرجاری بانكها،‌ عملكرد نامناسب بازار سرمایه در تامین مالی فعالیت‌های تولیدی، وضعیت تسهیلات‌دهی بانكها و اقدامات بانك مركزی در زمینه كنترل نوسانات بازار طلا، اشاره كرده كه بانك مركزی نسبت به این مطالب مطرح شده پاسخ داده است.

در گزارش بانك مركزی نسبت به این اظهارات آمده است: متاسفانه اظهارات آقای پاشایی‌‌فام در این مصاحبه نه تنها از یك چارچوب تحلیلی و علمی مشخص و سازگار برخوردار نیست بلكه در مواردی دچار تناقض اساسی نیز است.

درواقع توضیحات وی در رابطه با دلایل افزایش اضافه برداشت بانك‌ها بیشتر از آن كه ناظر بر ضعف‌بانك در مدیریت صحیح نقدینگی و عدم رعایت نسبت‌های احتیاطی باشد، عمدتا' در توجیه عملكرد ضعیف در این زمینه ایراد شده است. از این رو مطالب بیان شده از سوی وی به جای آنكه مبتنی بر یك دیدگاه جامع و كلان‌نگر باشد، بیشتر بر ملاحظات صنفی و تبرئه مجموعه تابعه خویش از ضعف‌های مدیریتی و كاركردی تكیه دارد.

در گزارش بانك مركزی تصریح شده است: مدیرعامل بانك سپه در مصاحبه خود به درستی به كاركرد ضعیف بازار سرمایه در تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری و لزوم خروج از نظام مالی بانك محور برای بهبود شرایط تامین مالی طرح های سرمایه‌گذاری اشاره دارند اما به این موضوع توجه نداشته‌اند كه با لحاظ سازوكارهای دیگر نظیر سازوكارهای سندیكایی در تامین مالی پروژه‌های بزرگ كه مقررات و دستورالعمل‌های آن از سوی بانك مركزی به بانكها ابلاغ شده، این امكان برای بانك‌های كوچك نیز فراهم خواهد بود تا در تامین مالی طرح‌های بزرگ مشاركت كنند.

در گزارش بانك مركزی به این مساله اشاره شده كه آقای پاشایی‌فام در دفاع از عملكرد بانك سپه در مدیریت مطالبات غیرجاری بانك سپه به بالاتر بودن نسبت منابع این بانك به نقدینگی كل كشور از سهم آن در مطالبات غیرجاری كل شبكه بانكی اشاره دارند، در صورتی كه نه تنها رقم واقعی نسبت مطالبات غیرجاری بانك سپه در سطحی بالاتر از ارقام مذكور است، بلكه نسبت مطالبات غیرجاری این بانك از متوسط نسبت برای كل شبكه بانكی نیز بالاتر بوده كه به نوعی بیان كننده عملكرد ضعیف‌تر این بانك در مقایسه با كل شبكه بانكی است.

در ادامه گزارش به ایراد اساسی به اظهارات مدیرعامل بانك سپه درخصوص دلایل و توجیحات افزایش اضافه برداشت بانكها اشاره شده و آمده است: اقای پاشایی‌فام در واكنش به طرح بالا بودن نسبت تسهیلات به سپرده‌‌ها در بانكها در حد 110 درصد از سوی مصاحبه كننده، وقوع چنین پدیده‌ای را نه تنها خطرناك و پرریسك نمی‌دانند، بلكه عادی و مجاز قلمداد می‌كنند كه طرح این دیدگاه از سوی مدیرعامل یك بانك جای تأمل دارد.

در واقع با وجود نسبت سپرده قانونی موثر و لزوم نگهداری بخشی از سپرده‌های بخش غیردولتی به منظور مدیریت نقدینگی در بانكها، حد مجاز نسبت تسهیلات به سپرده در بانكها و موسسات اعتباری در حدود 80 درصد خواهد بود و انحراف طولانی مدت بانكها از این نسبت آنها را به فضایی پرریسك و تمسك به منابع پرقدرت و تورم‌زای بانك مركزی وارد می‌سازد.

در گزارش بانك مركزی نسبت دیگر اظهارات مدیرعامل بانك سپه درباره جایگاه سیاست پولی در مكاتب مختلف اقتصادی، آمده است: با وجود قرار گرفتن نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی ایران در دامنه عملكرد این نسبت برای سایر اقتصادهای دنیا، به دلیل شرایط اقتصادی كشور و وجود ظرفیت‌های خالی، امكان افزایش این نسبت به سطوحی بالاتر وجود دارد اما پیشنهاد مشخص پاشایی‌فام در این زمینه، افزایش نقدینگی به منظور ایجاد تقاضای موثر برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های خالی اقتصاد است در حالی كه وی نه تنها به خنثایی و كم‌اثری سیاست پولی جهت افزایش تولید در میان‌مدت و بلندمدت اعتنا نكرده بلكه از لزوم بهره‌گیری از سایر سیاست‌های اقتصادی از جمله سیاست‌های مالی و بودجه‌ای، تجاری، ارزی و سایر اقدامات در جهت بهبود فضای كسب و كار نیز غافل بوده‌ است.

در بخش دیگری از گزارش بانك مركزی آمده است: در حالی مدیرعامل بانك سپه تمام مشكلات مربوط به تولید و بلااستفاده بودن ظرفیت‌های اقتصادی كشور را به كمبود نقدینگی و ضعف سیاست‌های پولی نسبت داده‌اند كه نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی كشور در سال 2010 در حدود 68.5 درصد بوده و همانطور كه در اظهارات وی نیز منعكس شده، این نسبت در دامنه عملكرد دیگر اقتصادهای جهان و در سطحی قابل قبول و در مواردی نیز بالاتر قرار دارد.

این نسبت برای اقتصادهای نظیر ایالات متحده آمریكا (7/83)، كره جنوبی (70.8 درصد) و برای تركیه (51.5 درصد)، عربستان سعودی (65.4 درصد) و پاكستان (38.5 درصد) بوده است. حال سئوال اساسی این است كه با توجه به تجربه سال‌های گذشته و در شرایط وجود سایر موانع رشد تولید نظیر مشكلات مربوط به فضای كار و كسب و حتی ضعف‌های ساختاری موجود در اقتصاد كشور، بی‌توجهی به سایر سیاست‌های كلان اقتصادی و تاكید صرف بر افزایش نقدینگی به چه میزان می‌تواند دیگر ضعف‌های موجود را پوشش دهد و به افزایش تولید منجر شود؟

مدیرعامل بانك سپه در مصاحبه خود اجرای طرح پیش‌فروش سكه از سوی بانك مركزی را مورد انتقاد قرار داده و از آن به عنوان یكی از دلایل كمبود نقدینگی و افزایش اضافه برداشت بانكها از بانك مركزی یاد كرده است.

در گزارش بانك مركزی نسبت به این مطالب آمده است: متاسفانه تحلیل آقای پاشایی‌فام در این حوزه نیز فارغ از یك دیدگاه كلان‌نگر و با هدف توجیه موارد ادعایی قبلی در مصاحبه وی و منحرف كردن اذهان از مسایل ریشه‌ای و اصلی به سمت سیاست‌ها و اقدامات بانك مركزی ارایه شده است.

در حالی كه طی سال گذشته و به دنبال افزایش قابل ملاحظه نوسانات بازارهای طلا و ارز و در نتیجه بروز خطر بی‌ثباتی مالی و تشدید انتظارات تورمی، بانك مركزی سیاست‌های خود برای مقابله با چنین وضعیتی را در دو حوزه جداگانه دنبال كرد.

بانك مركزی از یك طرف با بازبینی در سیاست‌های پولی و افزایش بازدهی ابزارهای بازار پول، شرایط جذابی را برای سرمایه‌گذاری در بازار پول و انتقال منابع مالی به فرایند واسطه‌گری مالی بانكها فراهم ساخت و از سوی دیگر از طریق معرفی طرح پیش‌فروش سكه طلا فشارهای سودگرانه در بازار طلا و ارز را تا حد زیادی كنترل كرد.

در گزارش بانك مركزی همچنین تصریح شده است، افزایش نرخ سود سپرده‌ها و اوراق گواهی سپرده بانكی سبب شد تا بخش زیادی از منابع مالی سرگردان بار دیگر به بانكها برگردند. بدیهی است كه با توجه به تشدید انگیزه‌های سوداگرانه، منابعی كه در آن مقطع به سرمایه‌گذاری در طرح پیش فروش سكه اختصاص یافتند، عمدتا' به صورت منابع كوتاه‌مدت بانكها نگهداری می‌شدند و نمی‌توانستند منبع مطمئنی برای اعطای تسهیلات بانكی قلمداد شوند. چه بسا همراه با ادامه نوسانات بازارهای یاد شده و تشدید انتظارات تورمی، بخش بیشتری از منابع بلندمدت بانكها به منابع كوتاه‌مدت انتقال می‌یافت تا به فعالیت‌های سوداگرانه اختصاص یابند.

بانك مركزی اقدام خود در جهت ثبات‌بخشی به بازارهای مالی و هدایت منابع مالی به بازار رسمی پول كشور و تقویت ماندگاری منابع مالی در بانكها را اقدامی مهم در جهت هدایت منابع مالی به سمت فعالیت‌های تولیدی اقتصاد دانسته و تاكید كرده كه نباید از این مساله غافل بود.

بانك مركزی در پاسخ به اظهارات مدیرعامل بانك سپه یادآورشده است: حل مسایل و مشكلات پیش‌روی اقتصاد كشور و حصول توفیق در دستیابی به اهداف رشد و سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی از طریق اتخاذ سیاست‌های مناسب، هماهنگ و مبتنی بر اصول و موازین اثبات شده علمی امكان‌پذیر است. از این رو تجویز راه‌كارهای عوام‌گرایانه، غیرعلمی و جزءنگر و در عین حال مبتنی بر پایه‌های متزلزل و ناسازگار، نه تنها مشكلات اقتصاد كلان كشور را مرتفع نمی‌سازد بلكه با ایجاد مسایل و مشكلات جانبی و بعضا' حادتر، فرصت بهره‌مندی كشور از فرصت‌های موجود برای رسیدن به اهداف تعیین شده در سند چشم‌انداز 20ساله و ارتقای سطح تولید و رفاه عمومی كشور را زایل می‌سازد.

*2023*